राजनीति, समाज, जन–जीविका, अर्थ–व्यवस्थाबारे मात्र सामग्रीहरू प्राथमिकतामा पर्ने नेपाली मिडियाका लागि यस्तो खबर अलि ‘अगतिलो’ वा ‘मामुली’ जस्तो देखियो ।
तर सामान्य लाग्ने यो समाचार एकाएक सबैतिर फैलियो । युट्युबरदेखि मूलधारका केही मिडियाले पनि यसैबाट समाचार साभार गरेर प्रसारण, प्रकाशित गरे । यही फिचरबाट प्रभावित भन्दै ब्लग लेखिए ।
वास्तवमा यो एउटा गर्भिणी भैंसीको मात्र कथा थिएन, जो बधशालामा काटिनै लाग्दा उम्केर आफ्नो ज्यान जोगाउन सफल भयो । यो कथा त ती तमाम पशुहरूको हो जसले मान्छेको रजगजबाट हुनसम्मको पीडा भोगेर बाँच्न बाध्य छन् । मान्छेबाट तड्पिएर, सताइएर नारकीय जीवन बाँचिरहेका छन् । मान्छेको अहम् र पाखण्डीपनको शिकार हुनुपरेको छ ।
मान्छेले आफ्नो प्रजाति बाहेक सबैलाई आफ्नो उपभोग्य वस्तु देख्छ । अरू सबै आफ्नै लागि मात्र बाँचेका हुन् भन्ने ठान्छ । त्यसैले गाईवस्तु, पशुपक्षीलाई मान्छेले आफ्नो स्वाद र स्वार्थ अनुसार भोगचलन गर्छ । पशुहरूको आँखाबाट हेर्दा मान्छेहरू कति राक्षसी देखिंदा हुन् ?
यहाँ आइपुगेपछि ‘मायाकुमारी’ नाम दिइएको उक्त भैंसीको पृष्ठभूमि बताउन जरूरी हुन्छ । मायाकुमारी एउटी भैंसी थिइन्, जसलाई कसैले मासुका लागि बिक्री गरेका थिए । त्यसो त दिनहुँ सयौं मायाकुमारी काठमाडौंमा ल्याइन्छन् र बर्बरतापूर्वक मारेर मासुका लागि बिक्री गरिन्छ । काठमाडौंमा अत्यधिक खपत हुने मःममा यिनै मायाकुमारीहरूको आँशु, चीत्कार र पीडा मिसिएको छ ।
मायाकुमारीको चार थुनमध्ये दुई वटा थुनबाट मात्र दूध आउन थालेपछि किसानले ‘खरिदे’लाई बिक्री गरे । ती किसानलाई मायाकुमारीले कति दूध खुवाइन्, कति बच्चा जन्माइन्, कति मल दिइन् होला त्यसको कुनै हिसाब किताब गरेनन् । बरु बूढो र दूध कम दिन थालेपछि किसानले खरिदेलाई बिक्री गरे ।
मायाकुमारीमा दुई महिनाको गर्भ थियो । सायद यसको हेक्का किसानलाई भएन । खरिदेले गर्भवती भैंसीलाई कति दिन भोकभोकै राखेर, कति कठिनसाथ ट्रकमा कोचेर काठमाडौं ल्याए होलान् ।
काठमाडौंमा ल्याएर कुट्दै, घँचेट्दै, घिसार्दै बधशाला पुर्याए । बधशालामा कति बीभत्स ढंगले पशुहरू काट्ने, मार्ने गरिन्छ भने त्यसको दृश्य देखेर तपाईंलाई एन्जाइटी नै हुन सक्छ । बधशालामा राखेर मायाकुमारीको टाउकोमा घन प्रहार गरियो । घनको तोडले उसको सिङ भाँचियो, आँखाबाट रगत आयो । त्यो गर्भिणी भैंसी त्यहाँबाट कसो–कसो उम्किएर भाग्यो । भाग्दै भाग्दै एउटा विद्यालयमा पुगेर लुक्यो । संभवतः उसले त्यहाँ आफ्नो ज्यान बचाउन सकिन्छ भन्ने ठान्यो । तर, तत्काल भेला भएका प्रहरी, वन विभागका कर्मचारीले उसलाई मार्ने तयारी गरे ।
संयोगवश केही पशुकर्मीले यो खबर थाहा पाए । उनीहरूले भैंसीलाई मार्न होइन, बचाउन जरूरी भएको भन्दै पशु एम्बुलेन्समा राखेर स्नेह केयर्स नामक पशु आश्रयस्थलमा पुर्याए ।
ललितपुरको पशु आश्रयस्थलमा राखिएको सो भैंसी सुरुमा मान्छे देख्नासाथ डराउँथ्यो । तर्सन्थ्यो । सायद मान्छेप्रति उनमा कत्ति पनि विश्वास थिएन । तर, नियमित स्नेहपूर्वक स्याहारसुसार पाएपछि भैंसी सुभानी भयो । केही समयपछि नै उसले एउटी पाडी जन्मायो । त्यो पाडीको नाम ‘मैचा’ राखियो । नेवारी भाषाको ‘मैचा’ माया गरेर बोलाउने नाम हो ।
तर, मैचाले लामो समय आफ्नी आमाको सामीप्य पाउन सकिनन् । विगतकै चोटको कारण लागेको स्नायु सम्बन्धी रोगले मायाकुमारी थलिंदै गइन् र केही दिनमै उनको मृत्यु भयो ।
एउटा कलिलो बच्चाले आफ्नी आमा गुमाइन् । उनलाई दूधको तलतल कति लाग्दो हो । त्यसक्षण आफ्नी ममतामयी आमाको सम्झना आउँदो हो । कहाँ गइन् मेरी आमा ? बोल्न सक्ने भए यस्तै सोध्दा हुन् ।
मान्छेको पाखण्डीपनले एउटा अबोध पशुमाथि कतिसम्म अत्याचार भएको छ ? यो घटनाले उदांगो पार्छ । एउटा गर्भिणी भैंसीलाई मासुको लागि बेच्नु, काट्नु आफैंमा अपराध त हो नै समाज कसरी पतन हुँदै गएको छ भन्ने प्रमाण पनि ।
तर, यहाँ आवाजविहीनको कुरा उठाउँदा पशु अधिकारकर्मी भइस् ? डलरवादी भइस् ? धर्म विरोधी भइस् ? जस्ता प्रश्नहरू आउन थाल्छन् । यस्ता प्रश्नकर्ताहरू कति संवेदनहीन होलान् ? कति निर्दयी होलान् ?
मायाकुमारी मान्छे होइनन् भैंसी हुन् । हाम्रो नश्ल र उनको फरक छ । प्रजाति फरक छ । त्यसो भन्दैमा उनीमाथि विभेद गर्न मिल्छ ? मान्छेले पाउने अधिकार उनले किन नपाउने ? के उनले सुबिस्ताको जीवन बाँच्ने हकलाई मान्छेले कुण्ठित गर्न मिल्छ ?
मायाकुमारीको कथा त्यसबेला उजागर भयो, जब उनले यस धर्तीबाट बिदा लिइसकेकी थिइन् । अनलाइनखबरमा समाचार प्रकाशित भएपछि त्यसले थोरबहुत चर्चा पायो । तर, यो चर्चाको मात्र विषय थिएन ।
खासमा मायाकुमारीका लागि न्यायको लडाईं छेड्नुपर्ने विन्दु थियो यो । अरू तमाम अबोध पशुहरूमाथि हुने क्रूरता रोक्न यसले एउटा मुद्दाको उठान गर्नुपर्ने थियो ।
मायाकुमारी साँच्चै मानिस भए के उनलाई त्यो हदको पीडा दिने दुस्साहस कसैले गथ्र्यो ? वा उनको न्यायको आवाज उनको मृत्युसँगै विलीन हुुन्थ्यो ?
